Batzar Nagusiek XVIII. mendeko piano bat jaso dute egoitzan, Zaharberritze foru zerbitzuak zaharberritua - www.jjggalava.eus

Gasteizko Batzar Nagusien egoitza Murgiako Karmeldar oinutsen komentuak itxi ostean, 2003. urtean, Foru Aldundiak erositako XVIII. mende bukaerako piano karratu baten etxe berria bihurtu da, Zaharberritze foru zerbitzuak zaharberritu ondoren. 'Square piano'-ren ale bat da, isats-pianoen aurrekoa, Broadwood & Son enpresak Londresen egina, 82 notako bertsio berezi batean, britainiar fabrikatzaileak egindako luzeena.

Altzaria lau angeluko formakoa da, gaur egun kontserbatzen edo fabrikatzen diren pianoak ez bezala, eta goiko estalki bat du, bisagra jarraitu batek bi hostotan banatzen duena. Estipite-formako lau hanketan bermatzen da, eta hauek gurpil latoidunez errematatzen dira. Zur erretxinaduna da, ondoren kaobarekin eta kaoba-ahurrarekin txapeatu zutena. Fabrikatzeko, elementu trinko batzuk ere erabili zituzten, hala nola estalkiaren moldura perimetrala eta hanken goiko eta beheko zati modulatuak.

Ez da ohikoa bere jatorrizko barne estalkiko taularen kontserbazioan, eta, gainera, Broadwoodek "marko frantsesa" izendatu zuena du oinarri. Gaur egun ez du pedalik eta barne mekanismoak letoi bereizgarria mantentzen du motelgailuen azpian, 1783ko Broadwoodeko patentean bezala.

Bere aurrealdean, hezur edo bolizko ahokadura duen sarraila bat du, teklak bezala, eta, bere barnean, fabrikazio zenbaki ebakiduna aurkitu zen: 1478. Teklatuari dagokionez, 48 bolizko teklatuz eta 34 egur ilunezko semitonoz osatua dago. Honela, tesitura 6 oktaba eta seiren bat gehiagokoa da, guztira 82 tekla egiten dituena, britainiar fabrikatzaileak egindako gama zabalena. Oktaba zentraletako teklen azalek ohiko higadura dute, erabilerak eragina.

Zaharberritze-prozesua

Zaharberritzean, instrumentuaren alderdi higigarriak zituen arazoei aurre egin behar izan zitzaien, hala nola intsektu xilofagoen erasoei, hausturei eta euskarriaren eta txapatzearen galerei, jasotzeei, pitzadurei eta alabeatzeei, oxidazioari edo hezetasun- eta dekolorazio-orbanei. Hala, Arabako Foru Aldundiko Kultura eta Kirol Sailaren mendeko Zaharberritze Zerbitzuak anoxia bidez fumigatzeko, hausturak finkatzeko eta, bereziki, estalkian xaflatzeko prozesuak egin ditu, pianoaren kanpoko azalera guztia lixatu du, goma lakar degradatua kentzeaz gain, zurak, marrek eta kolpeek jasaten zuten dekolorazioa konpontzeko, edo intsektu xilofagoen eraginez ahuldutako zatietan, zurezko egitura galduta, unean uneko kontsolidazioak. Era berean, bolumen-galerak zituzten zatiak unean-unean berreraiki dira, aurrealdeko xaflaren pitzadura txikiak ere bete dira eta metalezko pieza guztiak garbitu dira, hala nola bisagrak edo hanketako latoizko erremateak.

Barrualdean, berriz, egiturari oso itsatsita zeuden hauts-depositu asko aurkitu ziren, eta ur desmineralizatuarekin bustitako kotoizko hisopoarekin kendu zituzten, kanpoko guztia bernizatu aurretik, ‘a muñequilla’ hurrenez hurren aplikatutako goma lakarekin. Joan den ostiralean, uztailaren 9an, pianoa zaharberritze zerbitzuko biltegitik Arabako Batzar Nagusietako harrera gelara eraman zen.

Bere garaian, eredu honen ale asko esportatu ziren Frantziara Iraultzaren ondoren, baita Estatu Batuetara ere, non, gainera, modako Broadwood baten jabetza estatus altu eta gustu oneko baten sinonimotzat hartu zen. Broadwood & Son enpresa (ondoren Broadwood & Sons) berrikuntza garrantzitsuen arduraduna izan zen, barne hartzen zuen moteltze mekanismoa.